**Кіріспе**
Қазақстанда ажырасу көрсеткіштері соңғы жылдары күрт өсіп, елді әлем бойынша ажырасу деңгейі бойынша екінші орынға шығарды. Бұл үрдіс қоғамды алаңдатып, отбасылық құндылықтардың әлсіреуі мен әлеуметтік тұрақсыздықтың себептері туралы ойлануға мәжбүр етуде. Бұл мақалада Қазақстандағы ажырасулардың негізгі себептері, олардың қоғамға әсері және мүмкін шешімдері туралы сөз қозғалады.
**Ажырасу деңгейінің өсуіне әсер ететін факторлар**
1. **Әлеуметтік-экономикалық қиындықтар**: Экономикалық тұрақсыздық пен жұмыссыздық отбасылардағы қаржылық қиындықтардың негізгі себебі болып табылады. Қаржы тапшылығы отбасындағы жанжалдарды күшейтіп, ажырасуға әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, экономикалық қысым ерлі-зайыптылар арасындағы сенім мен қолдаудың әлсіреуіне ықпал етеді.
2. **Құндылықтар жүйесіндегі өзгерістер**: Қоғамдағы құндылықтар жүйесінің өзгеруі, әсіресе жастар арасында, отбасылық өмірге деген көзқарастың өзгеруіне әкелді. Қазіргі заманда көптеген жастар отбасылық міндеттерді орындауға дайын емес немесе өздеріне жоғары талаптар қояды. Бұл өз кезегінде ажырасу көрсеткіштерінің өсуіне себеп болуда.
3. **Білім деңгейі мен мәдениет**: Отбасылық өмірге дайындықтың жеткіліксіздігі, білім деңгейінің төмендігі және отбасы құндылықтарын дұрыс түсінбеу де ажырасу деңгейінің жоғары болуына ықпал етеді. Адамдар арасындағы қарым-қатынас мәдениетінің әлсіреуі, өзара түсіністіктің болмауы және жанжалдарды шешудегі тиісті дағдылардың жоқтығы ажырасудың негізгі себептерінің бірі болып табылады.
4. **Ерлі-зайыптылардың психологиялық дайындығының төмендігі**: Жастардың отбасылық өмірге психологиялық тұрғыдан дайын еместігі, ерлі-зайыптылар арасындағы эмоционалды қолдаудың жоқтығы және бір-біріне деген сенімсіздік те ажырасудың негізгі себептеріне жатады. Отбасылық өмірдің шынайы қиындықтарын қабылдауға дайын болмау ажырасуға әкеледі.
5. **Жұмыс және жеке өмір арасындағы тепе-теңдіктің болмауы**: Қазіргі замандағы жұмыс кестесінің қарқынды болуы, ұзақ жұмыс сағаттары және отбасылық өмір мен мансап арасындағы тепе-теңдіктің бұзылуы ерлі-зайыптылар арасындағы қарым-қатынасты әлсіретеді. Бұл отбасылық өмірдің сапасына кері әсерін тигізіп, ажырасу деңгейінің өсуіне ықпал етеді.
**Ажырасулардың қоғамға әсері**
Ажырасу тек жеке өмірге ғана емес, қоғамға да кері әсер етеді. Отбасылардың бұзылуы балалардың психологиялық дамуына, олардың әлеуметтік жағдайына, болашаққа деген көзқарасына теріс әсер етеді. Сонымен қатар, ажырасудың қоғамға тигізетін экономикалық және әлеуметтік шығындары да едәуір. Ажырасу көбінесе жалғызбасты аналар мен балалардың кедейлік деңгейінің артуына әкеледі.
**Мүмкін шешімдер**
1. **Отбасылық білім беру және психологиялық қолдау**: Отбасылық өмірге дайындықты жақсарту үшін арнайы білім беру бағдарламалары мен психологиялық кеңестер ұйымдастыру қажет. Жастарға отбасылық өмірдің жауапкершіліктері мен міндеттері туралы ақпарат беру және оларды дұрыс түсіндіру маңызды.
2. **Құндылықтар жүйесін қалпына келтіру**: Қоғамда отбасы құндылықтарын насихаттау, оның маңыздылығын түсіндіру және отбасылық өмірдің маңызына көңіл бөлу қажет. Мәдени және діни құндылықтарды сақтау арқылы отбасы институтын нығайтуға болады.
3. **Жұмыс және жеке өмір арасындағы тепе-теңдік**: Ерлі-зайыптылардың жұмыс пен жеке өмір арасындағы тепе-теңдікті сақтауына жағдай жасау қажет. Бұл мақсатта жұмыс берушілердің икемді жұмыс кестелерін енгізуі, отбасылық демалыстарды көбейтуі маңызды рөл атқарады.
4. **Қаржылық сауаттылықты арттыру**: Отбасыларға қаржылық сауаттылықты арттыру бойынша тренингтер өткізу, бюджетті жоспарлау және қаржылық қиындықтарды жеңу жолдарын үйрету ажырасу деңгейін төмендетуге көмектесуі мүмкін.
**Қорытынды**
Қазақстандағы ажырасу деңгейінің өсуі – қоғамдағы әлеуметтік, экономикалық және мәдени проблемалардың айқын көрінісі. Ажырасулардың негізгі себептерін анықтап, оларды шешу жолдарын қарастыру арқылы отбасылық өмірдің беріктігін қамтамасыз етуге болады. Бұл мәселелерге көңіл бөлу, отбасы құндылықтарын насихаттау және жастарды отбасылық өмірге дұрыс дайындау арқылы Қазақстандағы ажырасу деңгейін төмендету мүмкіндігі бар.
Бақытгүл Өтегенқызы