**Кіріспе**

Коррупция – қоғамның дамуына, әділеттілікке, экономикалық және әлеуметтік тұрақтылыққа үлкен зиян келтіретін ауыр әлеуметтік құбылыс. Бұл мәселемен көптеген елдер, оның ішінде мұсылман елдері де күресуде. Ислам діні әділеттілікке, адалдыққа және жауапкершілікке негізделген, сондықтан коррупцияны тоқтату мәселесінде мұсылмандық көзқарас маңызды рөл атқарады. Бұл мақалада коррупцияның Исламдағы орнын, оны тоқтатудың жолдарын және мұсылманның бұл мәселеге қалай қарайтынын талдаймыз.

**1. Коррупцияның Исламдағы орны**

Ислам дінінде коррупция үлкен күнә ретінде қарастырылады. Құранда Алла Тағала былай дейді: «Алланың сендерге аманат етіп берген нәрселерін (қызмет, байлық және т.б.) әділдікпен орындаңдар, егер адамдар арасында төрелік жасасаңдар, әділдікпен төрелік жасаңдар...» (Ниса сүресі, 58-аят). Бұл аятта Алла Тағала адамды әділдікке, адалдыққа шақырады және аманатқа қиянат етпеуді насихаттайды.

Коррупция – адамды әділетсіздікке, зұлымдыққа және Алланың бұйрығына қарсы әрекет етуге итермелейтін қылмыс. Ислам дінінде адалдық пен әділдік – адамның өміріндегі ең маңызды қасиеттер, сондықтан коррупцияны қолдау немесе оған қатысу мұсылманның рухани дамуына кері әсер етеді.

**2. Коррупцияның зияндары**

Коррупцияның қоғамға және жеке адамға тигізетін зияндары өте көп. Оның салдарынан қоғамда әділетсіздік орнап, адам құқықтары бұзылады, экономикалық даму тежеледі, әлеуметтік теңсіздік артады. Мұсылмандық тұрғыдан алғанда, коррупцияның зияндары мыналарды қамтиды:

- **Әділеттілікті бұзу**: Коррупция әділетсіздікке алып келеді. Адамдар заң алдында тең болмағанда, әділетсіздік орнайды, және бұл Алланың заңдарына қарсы әрекет болып табылады.

- **Аманатқа қиянат жасау**: Коррупция аманатқа қиянат жасаудың бір түрі. Исламда аманатқа қиянат жасау үлкен күнә ретінде қаралады. Мұсылман адам өзіне сеніп тапсырылған нәрселерді адал жолмен орындауы керек.

- **Қоғамның әлсізденуі**: Коррупция қоғамның дамуын тежейді, экономиканы әлсіретеді, халықтың әл-ауқатын төмендетеді. Бұл қоғамдағы әлеуметтік теңсіздік пен кедейлікті арттырады.

**3. Коррупцияны тоқтатудың мұсылманша жолдары**

Коррупцияны тоқтату – мұсылман қауымы үшін маңызды міндет. Бұл мәселені шешу үшін Исламның негізгі қағидаларына сүйене отырып, бірнеше жолдар ұсынуға болады:

1. **Адалдық пен әділдікке тәрбиелеу**

Мұсылман қоғамында адалдық пен әділдікке тәрбиелеу маңызды орын алуы тиіс. Ислам діні адалдықты, әділдікті насихаттайды, сондықтан балалар мен жастарды осы құндылықтарға тәрбиелеу қажет. Мектептерде, мешіттерде және отбасында адалдық пен әділдікке тәрбиелеу – коррупциямен күрестің негізгі жолдарының бірі.

2. **Заңның үстемдігін қамтамасыз ету**

Исламда заңның үстемдігі жоғары бағаланады. Құранда Алла Тағала: «Адамдар арасында әділдікпен төрелік жасаңдар» (Ниса сүресі, 58-аят) деп бұйырады. Коррупциямен күресу үшін әділдік пен заңның үстемдігін қамтамасыз ету керек. Бұл үшін заңдарды қатаң орындау, заң бұзғандарды әділ жазаға тарту маңызды.

3. **Имандылық пен тақуалықты күшейту**

Коррупцияны тоқтатудың бір жолы – адамдардың имандылығын, тақуалығын күшейту. Мұсылман адам Алладан қорқып, Оның бұйрықтарын орындауға тырысуы керек. Имандылықты күшейту арқылы адам әділетсіздікке жол бермей, адал жолмен өмір сүруге ұмтылады.

4. **Қоғамдық бақылауды күшейту**

Мұсылман қоғамында қоғамдық бақылау маңызды рөл атқарады. Коррупцияға қарсы күресуде қоғамның әрбір мүшесі белсенділік танытуы керек. Мұсылман адам әділетсіздікке қарсы тұрып, коррупцияға жол бермеу үшін өз үлесін қосуы тиіс. Қоғамдық бақылауды күшейту арқылы коррупцияны азайтуға болады.

5. **Зекет және садақа институттарын дамыту**

Исламда зекет пен садақа қоғамдағы әлеуметтік теңсіздікті азайтуға арналған құралдар болып табылады. Зекет пен садақа арқылы мұсылмандар мұқтаждарға көмек көрсетіп, қоғамдағы әділеттілікті қамтамасыз ете алады. Бұл институттарды дамыту арқылы коррупцияның салдарымен күресуге болады.

**4. Мұсылманның жеке жауапкершілігі**

Әрбір мұсылман коррупцияға қарсы күресте жеке жауапкершілік сезінуі тиіс. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) хадисінде былай дейді: «Кімде-кім әділетсіздікке куә болса, оны қолымен тоқтатсын. Егер оған күші жетпесе, тілмен айтсын. Егер оған да күші жетпесе, жүрегімен жек көріп, оған қарсы болсын» (Муслим). Бұл хадис мұсылманның әділетсіздікке қарсы әрекет етуін және өз үлесін қосуын міндеттейді.

Мұсылман адам өзінің өмірінде адалдық пен әділдікті ұстанып, коррупцияға қарсы күресуі керек. Ол өз ортасында әділеттілік орнатуға, заң бұзушылықтарды болдырмауға атсалысуы тиіс.

**Қорытынды**

Коррупция – Ислам дініне қайшы келетін үлкен күнә және қоғамға ауыр зиян келтіретін әлеуметтік мәселе. Мұсылманның міндеті – адалдық пен әділдікті ұстанып, коррупцияға қарсы белсенді күресу. Исламның әділеттілік, адалдық, жауапкершілік қағидаларына сүйене отырып, коррупцияны тоқтатуға болады. Әрбір мұсылман бұл күресте өз үлесін қосып, қоғамның дамуына, әділеттіліктің орнауына ықпал етуі тиіс. Бұл – мұсылманның Алла алдындағы жауапкершілігі және қоғам алдындағы міндеті.

Сафиуллин Жансұлтан