Кіріспе

Қазақ халқының рухани мұрасында маңызды орын алатын еңбектердің бірі – "Мұсылманшылық Тұтқасы" кітабы. Бұл еңбек Ислам дінінің негіздерін, оның рухани және моральдық қағидаларын қазақ халқының тілі мен мәдениетіне сай қарапайым әрі түсінікті түрде жеткізуге арналған. "Мұсылманшылық Тұтқасы" кітабы қазақ қоғамында діни білім мен тәрбиені насихаттау, мұсылманшылықты дұрыс ұстану және күнделікті өмірде Ислам қағидаларын жүзеге асыру мәселелерін қамтиды. Бұл мақалада "Мұсылманшылық Тұтқасы" кітабының мазмұны, оның қазақ халқының рухани өміріне ықпалы және қазіргі замандағы маңызы туралы сөз қозғалады.

Кітаптың пайда болуы және авторы

"Мұсылманшылық Тұтқасы" кітабының авторы – қазақтың көрнекті ағартушысы және діндар тұлғасы Ғұмар Қараш (1875-1921). Ол өз заманының діни сауатты және рухани ілімді жақсы меңгерген тұлғаларының бірі болды. Ғұмар Қараш Ислам дінінің негіздерін халыққа түсінікті етіп жеткізуді, олардың діни сауаттылығын арттыруды және рухани тәрбиені күшейтуді мақсат етті. Осы мақсатта ол "Мұсылманшылық Тұтқасы" кітабын жазып, оны қазақ тіліне аударды.

Бұл кітап XIX ғасырдың соңында және XX ғасырдың басында қазақ даласында кеңінен таралған. Ол қазақ мұсылмандарына діни білім беру мақсатында қолданылды және Исламның негізгі қағидаларын түсіндіру үшін оқулық ретінде пайдаланылды.

Кітаптың мазмұны және құрылымы

"Мұсылманшылық Тұтқасы" кітабының мазмұны негізінен Ислам дінінің бес парызын, оның рухани және моральдық қағидаларын түсіндіруге арналған. Кітаптың құрылымы қарапайым әрі түсінікті түрде жасалған, сондықтан ол кез келген оқырманға, тіпті діни білімі жоқ адамдарға да қолжетімді.

1. Иман шарттары: Кітапта Исламның иман шарттары кеңінен түсіндіріледі. Аллаға, періштелерге, қасиетті кітаптарға, пайғамбарларға, ақырет күніне, тағдырға және қиямет күнінің белгілеріне сену мәселелері жан-жақты қарастырылады. Ғұмар Қараш иманның адам өміріндегі маңызын түсіндіріп, оны күнделікті өмірде ұстанудың жолдарын көрсетеді.

2. Исламның бес парызы: Кітапта Исламның бес парызы – намаз, ораза, зекет, қажылық және кәлиманы қабылдау мәселелері жан-жақты талданады. Әрбір парыздың мәні, оны орындаудың тәртібі мен маңызы оқырмандарға түсінікті тілмен жеткізіледі.

3. Діни рәсімдер және ғұрыптар: Кітапта намаз, ораза, зекет, қажылық сияқты діни рәсімдерді орындау тәртібі мен мәні туралы кеңінен баяндалады. Ғұмар Қараш бұл рәсімдерді қалай дұрыс орындау керектігін түсіндіріп, олардың рухани маңызын ашып көрсетеді.

4. Әдеп және моральдық қағидалар: Кітапта мұсылманның күнделікті өмірінде ұстануы тиіс әдеп қағидалары, оның ішінде әділдік, мейірімділік, адалдық, шыншылдық сияқты моральдық құндылықтар кеңінен қарастырылады. Ғұмар Қараш мұсылман адамның қоғамдағы мінез-құлқы қандай болуы керектігін түсіндіріп, Исламның этикалық нормаларын ұстанудың маңыздылығын атап өтеді.

5. Рухани тәрбие және рухани дамудың жолдары: Кітапта адамның рухани дамуы, жүрек тазалығы, ниеттің дұрыстығы, Аллаға деген махаббат пен тақуалық сияқты мәселелер талданады. Ғұмар Қараш рухани дамудың Исламдағы негізгі мақсаты екенін және оны дұрыс жүзеге асырудың жолдарын түсіндіреді.

Кітаптың қазақ қоғамына әсері

"Мұсылманшылық Тұтқасы" кітабы қазақ қоғамында үлкен әсер қалдырды. Ол халықтың діни сауаттылығын арттыруға, олардың рухани өмірін байытуға және мұсылманшылықты дұрыс ұстануға бағытталған маңызды құрал болды. Кітаптың қарапайым әрі түсінікті тілі оны кеңінен таратуға және оқырмандар арасында үлкен сұранысқа ие болуға ықпал етті.

Кітап мұсылманшылықты тек діни рәсімдер мен әдет-ғұрыптар шеңберінде ғана емес, күнделікті өмірде де ұстануға шақырды. Ол мұсылманның өмірлік ұстанымдары, оның қоғамдағы рөлі мен мінез-құлқы туралы түсініктерін қалыптастырды. Бұл еңбектің арқасында қазақ халқының діни санасы нығайып, олардың Ислам дініне деген сенімі күшейді.

Қазіргі замандағы маңызы

"Мұсылманшылық Тұтқасы" кітабы қазіргі заманда да өз маңызын жоғалтқан жоқ. Ол бүгінгі күнге дейін қазақ мұсылмандарының рухани және діни өмірінде маңызды орын алады. Бұл кітаптың мазмұны қазіргі заманғы мұсылман жастарын тәрбиелеуде, олардың діни білімін арттыруда және рухани құндылықтарды насихаттауда үлкен рөл атқарады.

Қазіргі кезде де "Мұсылманшылық Тұтқасы" кітабы діни оқулық ретінде қолданылады. Оның мазмұны бүгінгі қоғамның рухани және моральдық дамуына бағытталған маңызды құрал ретінде бағаланады. Кітаптың рухани құндылықтары мен этикалық нормалары қазіргі заманғы мұсылмандар үшін маңызды басшылық болып табылады.

Қорытынды

"Мұсылманшылық Тұтқасы" кітабы қазақ халқының діни мұрасында ерекше орын алатын еңбек. Ол Ислам дінінің негізгі қағидаларын түсінікті тілмен жеткізіп, қазақ қоғамының рухани дамуына үлкен үлес қосты. Ғұмар Қараштың бұл еңбегі қазіргі заманғы мұсылман қауымы үшін де маңызды рухани және діни басшылық болып табылады. "Мұсылманшылық Тұтқасы" кітабының мазмұнын зерттеп, оны қазіргі заманғы өмірде қолдану – қазақ халқының рухани дамуының негізі болып қала бермек.

Бақытгүл Өтегенқызы